Trẻ từ 1-3 tuổi rất thích thử thách giới hạn – và dù đôi khi khiến cha mẹ bực bội, đây là một phần quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Những cơn ăn vạ, la hét, cắn, đánh hoặc các hành vi “khó chịu” khác đều rất phổ biến ở độ tuổi này. Dù con bạn đang trong giai đoạn “khủng hoảng tuổi lên hai” hay đã trở thành một “bé ba tuổi ương bướng”, chắc chắn bé sẽ có những hành vi giống nhiều bạn cùng trang lứa.

Tuy nhiên, bạn có thể giúp con học cách cư xử phù hợp hơn. Các chuyên gia đồng ý rằng ngay từ nhỏ, trẻ đã có thể học các quy tắc trong gia đình. Đây là thời điểm tốt để dạy trẻ những kỳ vọng của bạn. Điều quan trọng là không đánh mắng hay quát tháo trẻ khi bé cư xử chưa đúng. Nghiên cứu chỉ ra rằng phạt đòn hay trừng phạt bằng lời nói gay gắt không giúp trẻ cải thiện hành vi, mà thậm chí còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ.

Dưới đây là 7 vấn đề hành vi thường gặp ở trẻ từ 1-3 tuổi và cách xử lý hiệu quả.

Luôn miệng nói “Không”

Trước đây, bạn từng háo hức chờ đợi những từ đầu tiên của con, nhưng giờ có lẽ bạn ước gì bé chưa học một từ đặc biệt: “không.” Trẻ nhỏ rất thích nói “không,” và một chút bướng bỉnh thực ra là một phần bình thường trong quá trình phát triển của bé.

Bé đang dần nhận thức được sự độc lập của mình và muốn thể hiện ý chí riêng – điều này thường thể hiện qua những câu lặp đi lặp lại như: “Không, không, không!”

Cùng lúc đó, bé cũng đang học về những giới hạn và quy tắc trong gia đình cũng như thế giới xung quanh. Việc từ chối làm theo chỉ dẫn là cách bé khám phá và tìm hiểu điều gì có thể chấp nhận được, điều gì không.

Dù hiểu được điều này, đôi khi sự ương bướng của bé vẫn có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi. Để hạn chế những câu “không” liên tục, hãy thử cho bé quyền lựa chọn. Và quan trọng là biết khi nào nên nhượng bộ – nếu bé không thích mặc một chiếc áo nào đó, có thể không sao, nhưng nếu bé từ chối ngồi vào ghế xe hơi, bạn vẫn cần kiên quyết.

Đánh và cắn

Hành vi hung hăng khá phổ biến ở trẻ nhỏ, vì bé đang trong quá trình khám phá thế giới, học cách bày tỏ cảm xúc và xử lý những cảm giác mạnh mẽ. Cộng thêm kỹ năng ngôn ngữ còn hạn chế và khả năng tự kiểm soát chưa phát triển, bé rất dễ bộc phát những hành động mang tính gây hấn.

Điều quan trọng nhất khi bé đánh hoặc cắn ai đó – thường là chính bạn – là giữ bình tĩnh. (Điều này không dễ, nhất là khi những chiếc răng nhỏ xíu ấy thật sự đau!)

Hãy phản ứng ngay lập tức khi bé làm đau bạn hoặc người khác. Đưa bé ra khỏi tình huống đó và để bé có vài phút bình tĩnh lại. Nói rõ ràng với bé rằng cắn, đánh, hay các hành vi hung hăng khác (như đẩy hoặc đá) là không được phép. Giải thích ngắn gọn rằng bé có thể tức giận hoặc buồn, nhưng không thể làm đau người khác để thể hiện cảm xúc đó.

Sau đó, hướng dẫn bé một cách thể hiện cảm xúc khác: “Mẹ thấy con đang rất giận, nhưng không được cắn nhé. Cắn sẽ làm đau đấy.” Bạn có thể đưa cho bé một món đồ phù hợp để cắn, như đồ chơi nhai hoặc khăn mềm. Ngoài ra, hãy thử cùng bé xé giấy hoặc nhào nặn đất sét để giúp bé giải tỏa cảm xúc theo cách an toàn hơn.

Giật tóc

Trẻ nhỏ rất tò mò và ham học hỏi, và có thể bé đã nhận ra rằng khi kéo tóc ai đó, bé sẽ nhận được phản ứng từ đối phương. Giật tóc là một cách để trẻ thể hiện sự kiểm soát với môi trường xung quanh – và như bạn biết, trẻ rất thích cảm giác làm chủ tình huống.

Bé có thể giật tóc bạn để thu hút sự chú ý, kéo tóc bạn bè để giữ chặt món đồ chơi yêu thích, hoặc túm tóc anh chị em để tạo khoảng cách.

Dù là lý do gì, bạn cần giúp bé hiểu rằng giật tóc – cũng như các hành vi hung hăng khác – là không được phép. Trẻ tuy còn nhỏ nhưng đã có thể hiểu được các quy tắc trong gia đình và trường lớp, bao gồm cả việc không được phép kéo tóc người khác.

Khi bé giật tóc ai đó, hãy ngay lập tức tách bé ra khỏi người kia. Nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng dứt khoát rằng giật tóc là hành vi không được chấp nhận. Sau đó, đưa ra một lựa chọn khác để bé có thể làm thay thế, giúp bé dần hình thành những phản ứng phù hợp hơn.

Chạy khỏi bạn

Trẻ nhỏ rất thích thể hiện sự độc lập của mình bằng cách bất ngờ chạy đi, ngay cả khi bạn không ngờ tới. Tuy nhiên, việc trẻ chạy khỏi bạn có thể gây nguy hiểm, đặc biệt là ở những nơi đông người hoặc gần đường phố.

Có một số cách để đối phó với thói quen này. Một phương pháp hiệu quả là tạo không gian an toàn để bé có thể tự do chạy nhảy, chẳng hạn như dẫn bé đến khu vui chơi có hàng rào hoặc đi dạo trong công viên. Khi bé có cơ hội tự do khám phá trong môi trường an toàn, bé có thể sẽ sẵn sàng nghe lời hơn trong những tình huống quan trọng.

Tuy vậy, dù có nhiều không gian để chạy nhảy, một số bé vẫn thích tự ý chạy đi. Nếu con bạn hay chạy xa khỏi bạn, hãy đặt ra quy tắc rõ ràng trước khi rời khỏi nhà hoặc bước xuống xe. Bạn có thể nhắc bé: “Nhớ nhé, con cần nắm tay mẹ khi đi qua bãi đỗ xe.”

Ngoài ra, sử dụng xe đẩy, đai dắt trẻ hoặc balo có dây an toàn cũng là cách giúp bạn kiểm soát bé tốt hơn trong những tình huống cần thiết.

Nếu bé bất ngờ chạy xa một cách nguy hiểm, bạn có thể thử biến tình huống thành một trò chơi. Một câu đơn giản như “Bố mẹ không bắt được con đâu!” kèm theo hành động chạy theo hướng ngược lại có thể khiến bé tò mò và chạy trở lại với bạn.

Hét to

Bạn có nhận thấy ngôi nhà của mình ngày càng náo nhiệt hơn không? Trẻ nhỏ rất thích hét, và điều này hoàn toàn bình thường.

Dù đang học hỏi rất nhanh, nhưng khả năng ngôn ngữ của bé vẫn còn hạn chế, chưa đủ để diễn đạt hết những cảm xúc và mong muốn của mình. Vì vậy, khi không thể tìm được từ ngữ phù hợp, bé có thể hét lên – dù là vì vui mừng, buồn bã, thất vọng hay phấn khích.

Không có cách nào đảm bảo bé sẽ ngừng hét ngay lập tức, nhưng bạn có thể thử trò chuyện với bé về cảm xúc của mình. Một số bé có thể lắng nghe, nhưng cũng có lúc điều này chưa thực sự hiệu quả. Bạn có thể thử biến việc giữ im lặng thành một trò chơi, như “Trò chơi nói thầm”. Hãy bắt đầu thì thầm với bé và quan sát phản ứng của con.

Điều quan trọng là đừng cố nâng giọng để át tiếng hét của bé, vì điều đó có thể vô tình khiến bé càng muốn hét to hơn.

Nếu mọi cách đều chưa phát huy tác dụng, hãy kiên nhẫn – hét to là một phần trong quá trình phát triển của trẻ. Tin vui là khi vốn từ của bé phong phú hơn, giai đoạn này cũng sẽ dần qua đi. Và nếu cần, bạn có thể trang bị cho mình một cặp nút tai chống ồn để giảm bớt căng thẳng!

Ăn vạ

Ăn vạ là một phần không thể tránh khỏi trong quá trình trưởng thành của trẻ nhỏ. Trẻ thường ăn vạ khi quá mệt, bị kích thích quá mức hoặc cảm thấy không thể kiểm soát cảm xúc của mình. Đôi khi, những phản ứng dữ dội này khiến cha mẹ có cảm giác con đang cố tình mè nheo để đạt được điều mình muốn. Nhưng thực tế, trẻ chưa đủ khả năng điều chỉnh cảm xúc một cách có chủ ý – chúng chỉ đang cố gắng đối diện với những cảm xúc quá lớn mà mình chưa hiểu hết.

Hiểu và nắm bắt giới hạn của con sẽ giúp bạn hạn chế việc ăn vạ. Hãy đảm bảo bé không bị quá đói, quá mệt hoặc rơi vào tình huống quá tải về cảm xúc. Đây là những yếu tố có thể khiến bé dễ bùng nổ hơn.

Bên cạnh đó, việc khen ngợi và khuyến khích những hành vi tích cực cũng vô cùng quan trọng. Khi nhận được sự công nhận từ cha mẹ, bé sẽ có xu hướng cư xử tốt hơn, thay vì dùng ăn vạ để thu hút sự chú ý.

Tuy nhiên, dù bạn có chuẩn bị kỹ lưỡng đến đâu, ăn vạ vẫn sẽ xảy ra. Khi bé khóc lóc, la hét, hãy thử chuyển hướng sự chú ý của con. Đưa ra những lựa chọn đơn giản như để bé chọn giữa hai món đồ chơi hoặc hai loại bánh khác nhau có thể giúp bé nhanh chóng lấy lại bình tĩnh.

Điều quan trọng là phải đặt ra ranh giới rõ ràng. Hãy để bé hiểu rằng dù con đang tức giận hay buồn bã, những hành vi như đánh, cắn, ném đồ hay làm tổn thương người khác đều không được chấp nhận. Giữ giọng nói bình tĩnh và trấn an con, chẳng hạn: “Mẹ biết con đang buồn, mẹ ở đây để giúp con bình tĩnh lại.” Hãy ở gần để bé cảm thấy an toàn, nhưng đừng can thiệp quá nhiều – đôi khi, bé chỉ cần chút thời gian để tự điều chỉnh cảm xúc.

Và nếu hôm nay là một ngày thật căng thẳng, hãy nhớ rằng mọi thứ sẽ dần tốt hơn. Hầu hết trẻ bắt đầu giảm bớt việc ăn vạ khi bước vào độ tuổi 3 hoặc 4. Kiên nhẫn và thấu hiểu sẽ giúp bạn cùng con vượt qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng hơn!

Ném đồ

Ném đồ là một trong những cách trẻ khám phá thế giới xung quanh. Bé thích thú khi thấy đồ vật rơi xuống, nghe âm thanh chúng tạo ra và quan sát phản ứng của người lớn. Tuy nhiên, hành động này có thể gây bừa bộn, khó chịu và đôi khi nguy hiểm.

Bạn có thể hướng dẫn bé cách ném đồ đúng lúc, đúng chỗ. Hãy chuẩn bị những quả bóng mềm hoặc đồ chơi an toàn để bé có thể ném mà không gây hư hỏng hay tổn thương ai. Đồng thời, đặt ra quy tắc rõ ràng về những nơi bé được phép ném đồ và tham gia chơi cùng con để biến nó thành một hoạt động có kiểm soát.

Tuy nhiên, hãy giúp bé hiểu rằng ném đồ vào người khác, thú cưng hoặc thể hiện sự tức giận bằng cách ném đồ là không thể chấp nhận. Nếu bé tiếp tục ném đồ không đúng cách, hãy hướng dẫn con làm điều khác, và nếu cần, tạm thời cất món đồ bé đang ném.

Đặc biệt, trong giờ ăn, hãy ở gần để có thể kịp thời nhắc nhở và chuyển hướng sự chú ý nếu bé bắt đầu ném thức ăn. Việc kiên nhẫn hướng dẫn sẽ giúp bé học được cách kiểm soát hành vi của mình tốt hơn.

Nguồn: https://www.babycenter.com/toddler/behavior/11-toddler-behavior-problems-and-how-to-handle-them_10338614